Документи: Темелни права - Човекови права

Принципот на владеење на правото е еден од суштинските вредности што ги сочинуваат темелите на Европската Унија. Тој подразбира дека јавните институции дејствуваат во границите утврдени со законот, во согласност со вредностите на демократијата и на темелните права. Земјите-кандидатки мораат да го почитуваат овој принцип и соодветно да го приспособат функционирањето на нивните институции. Меѓутоа, и земјите-членки на ЕУ не се изземени од оваа обврска или од последиците што произлегуваат од нејзиното непочитување.

Овој извештај во сенка ги обединува во единствена кохерентна целина сите наоди, заклучоци и препораки што произлегоа од следењето на областите содржани во Поглавјето 23 – Правосудство и темелни права. Ова е седми ваков извештај што го објaвува Институтот за европска политика (ЕПИ) – Скопје, земајќи ги предвид коментарите и мислењата на невладините организации.

Членот 11 од Повелбата за фундаменталните права на Европската унија и членот 10 од Европската конвенција за човекови права подразбираат право на слобода на изразување, вклучително и почитување на слободата и плурализмот на медиумите.

На 30 март 2007 година, Европската заедница ја потпиша Конвенцијата на ОН за правата на лицата со попреченост (ОНКПЛП), која за ЕУ стапи во сила на 22 јануари 2011 година. ОНКПЛП признава дека попреченоста е концепт кој се развива: „лица со попреченост се лицата што имаат долгорочни физички, ментални и интелектуални или сензорни нарушувања, кои во интеракција со различни бариери во ставовите и средината може да го попречат целосното и ефективно учество во општеството на еднаква основа со другите“.

Родовата еднаквост се смета за една од основните вредности на ЕУ. Регулирана е со членовите 2 и 3 ДЕУ, членот 8 ДФЕУ и членовите 21 и 23 од Повелбата за фундаменталните права на Европската унија.

ЕУ ги отфрла сите форми и манифестации на расизам и нетолеранција бидејќи се некомпатибилни со вредностите и принципите врз кои ЕУ е основана. Правната рамка вклучува: - Минимални стандарди за расистички престапки и казни (злосторства од омраза, говор на омраза); - Правила кои забрануваат поттикнување омраза и промовирање на дискриминација преку аудиовизуелните медиуми; - Минимални стандарди за правата, поддршката и заштитата на жртвите на криминал (вклучувајќи посебно внимание на жртвите на злосторства од омраза); - Законодавство во областа на недискриминација: Директивата за еднаквост при вработување, која ја покрива дискриминацијата врз основа на религија, возраст, попреченост и сексуална ориентација (2000), Директивата за расна еднаквост (2004).

Повелбата за фундаменталните права беше формално прогласена во Ница во декември 2000 година од страна на Европскиот парламент, Советот и Комисијата и на 1 декември 2009 година, со влегувањето во сила на Лисабонскиот договор, на повелбата ѝ беше дадено обврзувачко правно дејство еднакво на договорите. Повелбата ги вградува сите права содржани во судската практика на Судот на правдата на ЕУ; правата и слободите содржани во Европската конвенција за човекови права; како и други права и принципи кои произлегуваат од заедничките, уставни традиции на земјите на ЕУ и други меѓународни инструменти. Создава правна сигурност во ЕУ, правејќи ги фундаменталните права појасни и повидливи.

Пандемијата предизвикана од КОВИД-19 предизвика здравствена, економска и социјална криза во Република Северна Македонија. Како одговор на истата, владата презеде низа рестриктивни мерки за спречување на изложеноста на луѓето на вирусот и забавување на неговото ширење, како и сет мерки за ублажување на негативните ефекти од наметнатите рестрикции. Донесените мерки во значителна мера влијаеа на ограничувањето на правата на граѓаните, вклучувајќи воведување полициски час, одржување социјална дистанца, ограничено движење и собирање, затворени граници и стопирање на воздушниот сообраќај, онлајн образование, забрана за одржување верски настани и спортски натпревари, одложување на процедурални рокови во судски постапки, затворање на несуштински бизниси и сл. Додека таквите ограничувања на слободите и правата, во еден дел, можеби беа неопходни за контрола на пандемијата, сепак многу од овие политики беа премногу широки или се занемари да се земе предвид нивното влијание врз најранливит